Vrije mededinging
Met de invoering van het Decreet van d’Allarde in 1971 werd het principe van de vrijheid van handel en concurrentie vooropgezet. De afwerving van cliënteel is dus – principieel – niet onrechtmatig. De afwerving van cliënteel maakt net een essentieel onderdeel uit van de vrije markt waarin er ten volle kan geconcurreerd worden. Echter wil een als onderneming haar eigen cliënteel uiteraard zo lang mogelijk bij zich houden. Dit is een moeilijk evenwicht, maar het principe van de vrije mededinging is wel zeer belangrijk en bijgevolg ook de geoorloofdheid van de afwerving van cliënteel.
In een arrest van 13 januari 2020 werd de geoorloofdheid van de afwerving van cliënteel in een zekere zin genuanceerd door het Hof van Beroep te Brussel.
Feiten
De feiten die aanleiding hebben gegeven tot het arrest zijn als volgt:
Een verzekeringsmaatschappij had een nieuwjaarsbrief uitgestuurd naar haar zogenaamde ‘actieve’ klanten om haar klantenbestand te updaten. Aan deze brief zat als bijlage een fiche gehecht met al de contactgegevens van haar klanten, met het verzoek om deze gegevens op hun accuraatheid te controleren en indien nodig aan te vullen of te verbeteren. Onder die geadresseerden zaten echter naast actuele klanten ook cliënteel uit het verleden van een concurrent.
Oordeel Hof van Beroep Brussel
Volgens het Hof van Beroep moet de brief in kwestie beschouwd worden als een ongeoorloofde afwerving van cliënteel. De achterliggende redenering was dat die brief er al vanuit ging dat de geadresseerden effectief bestaande klanten waren en geen opening liet voor het feit dat zij eventueel geen klant – meer – waren. Op die manier konden de geadresseerden foutief de indruk krijgen dat zij reeds contractueel verbonden waren met de verzekeringsmaatschappij in kwestie, waar dit niet per se het geval moest zijn.
Het Hof ging zelfs nog verder: zelfs indien het effectief de bedoeling van de verzekeringsmaatschappij was om haar klantenbestanden te actualiseren, dan nog had zij het op een foutieve wijze aangepakt waardoor er eventuele verwarring kon ontstaan bij het cliënteel van de concurrent. De verzekeringsmaatschappij had die actualisering op een andere manier moeten aanpakken, zo zij rechtmatig wou gehandeld hebben.
Ten slotte merkt het Hof nog – ons inziens correct - op dat het weinig waarschijnlijk is dat de verzekeringsmaatschappij niet zou weten wie juist tot haar eigen cliënteel behoort.
Conclusie
Uit dit arrest kunnen we afleiden dat de manier waarop er gecommuniceerd wordt, belangrijk is om een oordeel te vellen over de al dan niet onrechtmatigheid van de afwerving van cliënteel. In deze zaak was de manier waarop de communicatie werd gevoerd manifest verwarring stichtend en misleidend, aldus het Hof.
In haar arrest heeft het Hof ook nog eens benadrukt dat de afwerving van cliënteel van een concurrent op zich niet onrechtmatig is. De manier waarop die afwerving wordt bewerkstelligd, kan er wel voor zorgen dat zij een onrechtmatig karakter verkrijgt door:
“het doel dat zij beoogt, zijnde de desorganisatie en/of destabilisatie van de andere, en/of omwille van de bijzondere omstandigheden waarin zij plaatsvindt, zoals het creëren van verwarring, het misleiden door foutieve informatie te verstrekken, het in een slecht daglicht plaatsen, het onrechtmatig gebruik van bedrijfsgegevens en het misbruiken van opgedane kennis”.